نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه در خصوص چک های سفید امضاء و شکایت کیفری سوء استفاده از سفید امضاء را علیه دارنده چک

تاریخ:۱۳۹۸/۰۶/۲۴
شماره: ۷/۹۸/۸۴۰
شماره پرونده: ۸۴۰-۸۸-۹۸ ک
استعلام:
شخصی چک به مبلغ صد و بیست میلیارد تومان را با طرح دعوای حقوقی (دادخواست مطالبه) اقدام نموده صادرکننده چک نیز دعوای کیفری سوء استفاده از سفید امضاء را علیه دارنده مطرح نموده است. دارنده با معرفی دو نفر شاهد اعلام کرده است که صادرکننده به لحاظ بدهی، چک را سفید امضاء در اختیار وی قرار داده تا مبلغ را در آن قید کند. کارشناس حسابرسی اعلام می کند که دلیلی دال بر مراوده مالی بین طرفین از ناحیه شاکی و متهم ارائه نشده است. با شرایط موجود، اصل اعتبار و ظاهر سند تجاری به نفع دارنده چک و اصل برائت و عدم مدیونیت به نفع صادرکننده چک است. نظر مشورتی خود را در خصوص وصف کیفری عمل دارنده اعلام نمایید.
پاسخ:
بازگشت به استعلام فاقد شماره و تاریخ آن مرجع، به شماره ثبت وارده ۸۴۰ مورخ ۱۳۹۸/۰۵/۲۳، نظریه مشورتی این اداره کل به شرح زیر اعلام میگردد:
اولا، دادن چکهای سفید امضاء ظهور در تفویض اختیار پرکردن آن به دارنده چک دارد؛ بنابراین صرف تکمیل کردن متن چک سفید امضا توسط دارنده آن جرم محسوب نمیگردد و تحقق بزه سوء استفاده از سفید امضاء موضوع ماده ۶۷۳ قانون تعزیرات ۱۳۷۵ منوط به وجود عناصر و ارکان مادی و معنوی بزه مزبور از جمله اثبات وجود رابطه امانی(سپردن چک) و استفاده از چک در غیر موارد امانی و به ضرر صاحب حساب است؛
ثانیا، با توجه به اصل غیرقابل استناد بودن ایرادات در برابر دارنده با حسننیت اسناد تجاری و وصف تجریدی آن، این اسناد از جمله چک پس از صدور، از منشاء خود منفک میشوند که با این وصف، صادرکننده یا ظهرنویس یا ضامن نمیتوانند در برابر دارنده با حسننیت به روابط شخصی مالی میان خود استناد نمایند؛ مانند اینکه چک به صورت امانی در اختیار دارنده یا خواهان بوده است؛ مگر اینکه تحصیل مجرمانه چک به موجب رأی قطعی دادگاه کیفری محرز شود.

دکتر محمد علی شاه حیدری پور مدیر کل حقوقی قوه قضاییه